Gıda Güvenliğinde Pest Kontrol
Gıda üretiminde, ürünün tarlada hasat edilip, tüketicinin sofrasına ulaşıncaya kadar geçen süreçte, tüketicilerin zarar görmesini engellemek amacı ile dışardan bulaşmaları önüne geçmek için yürütülen bir sistem bütünüdür.
Pest kontrol ve gıda güvenliği sistemlerinde amaç;
- Gıdaları biyolojik risklerden korumak
- Gıdaları fiziksel risklerden korumak
- Gıdaları kimyasal risklerden korumak şeklinde özetlenebilir.
Haşere ve kemirgenlerin ortak özelliği ise, bu üç risk etkenini de gıdalara bulaştırma potansiyellerinin bulunmasıdır. Bu yüzden pest kontrol faaliyetleri gıda üretiminin ana başlıklarından birini oluşturmaktadır.
Gıda İşletmelerinde Pest Kontrol Sistemi
Pest kontrol ve Gıda güvenliği kalite güvence sistemlerinin öncelikli başlıklarından biridir. Müşterilerine, uluslararası standartlara uygun ürün ve hizmet sağlamayı hedefleyen işletmeler için üzerinde dikkatle durulması gereken konuların başında gelmektedir. Günümüzde gıda üretiminin sanayileşmesi ile birlikte, Gıda üretim sektöründeki en önemli konulardan biri pest kontrol ve gıda güvenliği haline gelmiştir. Gıda işletmelerinde bu süreç ancak Kalite güvence yapılarının oluşması ve sürekliliği ile sağlanabilmektedir.
Pest kontrol ve gıda güvenliği yönetim sisteminde, öncelikle işletmedeki zararlı risk grupları belirlenmelidir. Bu sayede bütün zararlı gruplarının yaratacağı riskler önceden belirlenmiş ve gerekli önlemler önceden alınmış olacaktır. Gıda üretimi yapılan işletmelerde yürütülen pest kontrol faaliyetlerinin sürekliliği de ayrıca önemlidir. Gıda güvenliği kapsamında işletmelerde oluşturulması gerekli önleyici sistemler şunlardır.
Kemirgen Kontrol Sistemi
İşletmenin iç ve dış alanlarında belirlenen, kritik kontrol noktalarında zehirsiz kemirgen tuzakları ve kemirgen yemleme istasyonları yerleştirilerek düzenli periyodlarda kontrolü yapılmalıdır.
Yürüyen Haşere Kontrol Sistemi
İşletmenin iç alanlarında zehirsiz ve çekici özellikte tuzaklar yerleştirilmesi ve kontrol edilmesi şeklinde yapılmaktadır.
Uçan Haşere Kontrol Sistemi
Gıda güvenliğinde uçan haşere türlerinin yarattığı riskler oldukça kapsamlı incelenmesi gerekli konulardan biridir. Öncelikle uçan haşere risklerinin iç alan mı yoksa dış alan kaynaklımı olduğunun belirlenmesi gerekir. İç alanda kurulacak uçan haşere kontrol sistemi ışıklı ve yapışkan tuzaklı ünitelerden oluşturulmalıdır.
Depolanmış Ürün Zararlıları Kontrol Sistemi
Gıda üretim alanlarına, genellikle hammadde ile gelen depolanmış ürün zararlıları, işletme için mücadelesi oldukça zordur. Ancak popülasyon yoğunluğunun her an ölçülmesi öncelikli hedef olmalıdır. Bu amaçla, kritik noktalara yerleştirilecek feromonlu ve zehirsiz tuzaklar, oldukça iyi sonuçlar verecektir.
Kuş Kontrol Sistemi
Ülkemizde çok yaygın olarak kullanılmasa da kuş kontrol sistemleri işletmeler için nerdeyse bir zorunluluk haline gelmiştir. Kuşlar bulaşıcı hastalıklar da dâhil olmak üzere oldukça farklı risk gruplarını gıda üretim alanlarına taşırlar. Gıda güvenliği amacı ile oluşturulacak kuş kontrol sistemleri, kuşların barınma, beslenme, su gibi ihtiyaçlarının düşünülerek kurgulanmalıdır.
Vektör Kontrol Sistemi
Kuşalar ve haşereler dışında birçok evcil veya yabani canlıda gıda güvenliğini tehdit etmektedir. Bunlar arasında kedi, köpek, sansar, tilki, sincap gibi canlılar bulunur. Gıda üretim alanlarında bu canlıların girişlerini, beslenmelerini ve yuvalanmalarını engelleyici bir vektör kontrol sistemi oluşturulmalıdır.
Tüm bu sistemler belirli özelliklere sahip olmalı, süreklilik arz etmeli ve izlenebilir olmalıdır. Gıda güvenliği amacı ile oluşturulan Pest Kontrol sistemleri, işletmeye öncelikle önleyici tedbirler alması konusunda raporlar sunmalıdır. Bu amaçlar oluşturulacak dönemsel analizler işletmenin bu konuda işini oldukça kolaylaştıracaktır.
Pest Kontrol ve Gıda Güvenliği Standartları
Günümüzde küreselleşen Dünya gıda pazarında özel standartlar ve prosedürler oluşturulmasına neden olmuştur. Ürettiğiniz ürünü dünyanın öbür ucunda pazarlamanızın tek yolu, bu standart ve prosedürlere uygun çalışmaktan geçmektedir.
IFS – International Food Standart
HACCP prensiplerini içerir. Daha çok Avrupa, Kuzey Amerika ve Avusturalya da yaygın olarak kullanılmaktadır. Pest kontrol faaliyetlerini yakından inceler.
BRC – British Retail Consortium
Daha çok İngiltere kaynaklı bir standarttır. Pest kontrol faaliyetlerini oldukça fazla önemser. Tüm sistem içerisinde personellerin etkin şekilde bulunmasını istemektedir. HACCP’in etkin bir şekilde kullanılmasını ve sürekliliğini hedefler.
GMP – Good Manufacturing Practices
Gıda ürünlerinin, kirlenme olasılığını önlemek veya azaltmak amacıyla, koruyucu önlemlerin alınması esasına dayanır. En belirgin kirleticiler haşereler ve böcek ilaçlarıdır.
HACCP – Hazard Analysis and Critical Control Point
HACCP gıda üretimin her aşamasında hijyen şartlarına uymayı hedefler. İnsan sağlığını olumsuz yönde etkileyebilecek bütün faktörlerin yok edilmesi amaçlanır. HACCP, hammaddenin tarladan başlayıp tüketicinin sofrasına son ürün halinde gelinceye kadar geçen süreci izler. Pest kontrol faaliyetlerini yakından takip etmektedir.
AIB – American Institude of Baking
ABD kaynaklı bir standarttır. Daha çok sonuç odaklı işleyen bir standarttır. AIB standardı içerisinde pest kontrol faaliyetleri diğer tüm standartlardan daha çok sorgulanmaktadır.